Είναι ευρέως γνωστό ότι η Κυπριακή Κυβέρνηση το 2013, σε μια προσπάθεια να τονώσει την οικονομία μεσούσης της οικονομικής κρίσης, κατάρτισε και επικαιροποίησε το σχέδιο για την κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση επενδυτών στην Κύπρο. Σκοπός του σχεδίου είναι να ενθαρρύνει άμεσες ξένες επενδύσεις και να προσελκύσει φυσικά πρόσωπα υψηλής εισοδηματικής στάθμης για εγκατάσταση και δραστηριοποίηση στην Κύπρο, έτσι ώστε να εισρεύσουν νέα κεφάλια στην οικονομία και να αναπτυχθεί η επιχειρηματικότητα. Θεωρούμε θετικό το γεγονός ότι δίνεται η ευκαιρία σε ξένους επενδυτές να φέρουν νέα κεφάλαια, τεχνογνωσία, εμπειρία, νέες ιδέες και αντιλήψεις οι οποίες θα συνεισφέρουν σημαντικά σε μια μικρή οικονομία όπως είναι η Κυπριακή.

Η Κύπρος με αυτό το σχέδιο δεν πρωτοτυπεί, ούτε ξεφεύγει από πεπατημένες οδούς, αφού παρόμοια σχέδια πολιτογράφησης έναντι επενδύσεων εφαρμόζονται σε αρκετές άλλες χώρες τόσο εντός ΕΕ αλλά και παγκόσμια, όπως η Μάλτα, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστρία, η Πορτογαλία, οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Σιγκαπούρη. Σύμφωνα με την εταιρεία Henley & Partners, η οποία παρακολουθεί και εξειδικεύεται σε προγράμματα πολιτογράφησης ανά τον κόσμο, τα κριτήρια τέτοιων σχεδίων καθώς και ο χρόνος που απαιτείται για την απόκτηση υπηκοότητας διαφέρει από χώρα σε χώρα. Για παράδειγμα μόνο σε εφτά χώρες δεν απαιτείται η παραμονή σε αυτήν πριν την παραχώρηση υπηκοότητας, μεταξύ των οποίων η Αυστρία, η Μάλτα και η Κύπρος. Στις υπόλοιπες χώρες παραχωρείται αρχικά άδεια παραμονής και ακολούθως με την παρέλευση καθορισμένου χρονικού διαστήματος υπηκοότητα. Επίσης, η ελάχιστη επένδυση διαφέρει από χώρα σε χώρα, πχ στη Μάλτα είναι €880 χιλ., στις ΗΠΑ $500 χιλ. – $1 εκ., στον Καναδά CAD 800 χιλ. στην Αυστρία και Κύπρο €2 εκ. και στο Ηνωμένο Βασίλειο £2 εκ. Επιπρόσθετα, ο χρόνος που πρέπει να διατηρήσει την επένδυση ο επενδυτής στην Κύπρο είναι 3 χρόνια, ενώ σε άλλες χώρες 5 χρόνια.

Υπολογίζεται ότι το ποσό που επενδύθηκε στην Κύπρο μέσω του εν λόγω σχεδίου από το 2013 μέχρι το 2017 ξεπερνά τα €5 δισεκ., δίνοντας μια τονωτική ένεση σε σημαντικούς τομείς όπως είναι η κτηματαγορά, ο κατασκευαστικός τομέας, η μεταποίηση, η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, κ.α. στηρίζοντας έτσι την ευρύτερη ανάκαμψη της οικονομίας.

Συναφές με την απόκτηση υπηκοότητας είναι και το έντονο ενδιαφέρον από εταιρείες ανάπτυξης γης για κατασκευές πύργων και άλλων πολυτελών αναπτύξεων. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που η τιμή πώλησης για αρκετά από αυτά τα ακίνητα ξεκινά από τα €2 εκ. Είναι σημαντικό όμως να διασφαλισθούν δύο παράμετροι στην προκειμένη περίπτωση. Πρώτον, ότι τα κεφάλαια για τις αναπτύξεις αυτές δεν θα έχουν ως κύρια πηγή τα εγχώρια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, έτσι ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος τυχόν μελλοντικής πιστωτικής φούσκας, αλλά και να μην μείνουν εκτεθειμένα τα πιστωτικά ιδρύματα στον κίνδυνο να μειωθεί η αξία της υποθήκης (δηλαδή του ακινήτου) στις περιπτώσεις που είτε αυτό μείνει απούλητο, είτε για οποιοδήποτε λόγο μειωθεί η ζήτηση για υπερ-πολυτελή ακίνητα. Σύμφωνα με ανεπίσημες πληροφορίες, όντως αυτά τα κεφάλαια κατά κύριο λόγο προέρχονται από ιδιώτες επενδυτές και όχι από εγχώριες τράπεζες. Θετικό είναι και το γεγονός ότι σε μεγάλο ποσοστό τα εν λόγω ακίνητα προπωλούνται στα χαρτιά πριν ξεκινήσει η ανέγερση του ακινήτου. Δεύτερον, πρέπει να διασφαλισθεί ότι τα έσοδα που θα έχουν οι εν λόγω εταιρείες από τις αναπτύξεις αυτές θα χρησιμοποιηθούν, μεταξύ άλλων, για να εξυπηρετήσουν δάνειά τους που πιθανόν να είναι μη-εξυπηρετούμενα. Κάτι τέτοιο θα είχε το θετικό αντίκτυπο να μειωθεί το επίπεδο των ΜΕΔ, τα οποία είναι ίσως το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Κυπριακή οικονομία κατά την παρούσα συγκυρία.

Είναι γεγονός ότι η Κύπρος βρέθηκε στο στόχαστρο για το σχέδιο παραχώρησης υπηκοότητας έναντι επενδύσεων από διάφορους φορείς, όπως εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δημοσιογράφους διαφόρων ΜΜΕ και εκπροσώπους ξένων κυβερνήσεων. Παρ’ όλες τις επικρίσεις, η κυβέρνηση υποστηρίζει το σχέδιο και διαβεβαιώνει ότι η παραχώρηση διαβατηρίων γίνεται με φειδώ καθώς και με διαφανείς και ενδεδειγμένες διαδικασίες. Οι αιτούμενοι διαβατηρίου υπόκεινται σε διεξοδικό έλεγχο από τις Κυπριακές αρχές, περιλαμβανομένης της αρμόδιας μονάδας για την καταπολέμηση ξεπλύματος παράνομου χρήματος (ΜΟΚΑΣ). Επίσης πρέπει να παρουσιάσουν καθαρό ποινικό μητρώο, ενώ παράλληλα απαιτείται η συναλλαγή να πραγματοποιηθεί μέσω εγχώριων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που υπόκεινται σε έλεγχο από την Κεντρική Τράπεζα. Εν τέλει, ακόμη και αν κάποιος επενδυτής αποκτήσει την υπηκοότητα και καταδικαστεί μετέπειτα για οποιοδήποτε αδίκημα, ο νόμος δίνει τη διακριτική ευχέρεια στο υπουργικό συμβούλιο να την ανακαλέσει. Όλες αυτές οι ασφαλιστικές δικλίδες, καθώς και η σοβαρότητα με την οποία φαίνεται να προσεγγίζεται το όλο θέμα από τους αρμόδιους φορείς (Υπ. Εσωτερικών, Υπ. Οικονομικών, CIPA, κ.α.) είναι κατά τη γνώμη μας αρκούντως καθησυχαστικά ότι το σχέδιο έχει τοποθετηθεί στη σωστή του διάσταση, δηλαδή ως ένα σχέδιο – κίνητρο το οποίο μαζί με τα άλλα κίνητρα που δίνονται στους επενδυτές (φορολογικά κίνητρα και ελαφρύνσεις, μεγάλες επενδύσεις σε καζίνο, μαρίνες, επενδύσεις σε ερευνητικές υποδομές κτλ) θα βοηθήσει την Κυπριακή οικονομία στη δύσκολη πορεία της προς την ανάκαμψη και τη μείωση του δημοσίου χρέους. Φυσικά οι ιθύνοντες θα πρέπει να παρακολουθούν τις εξελίξεις και όπου χρειαστεί και κριθεί αναγκαίο να παρέμβουν με μέτρα προς τη σωστή κατεύθυνση, όπως περιορισμό στις διαφημίσεις και πιθανόν επιβολή ανώτατου αριθμού υπηκοοτήτων που μπορούν να παραχωρηθούν κατ’ έτος. Στο τέλος της ημέρας η διαφύλαξη της καλής εικόνας της Κύπρου στο εξωτερικό, καθώς και η αποφυγή καταχρήσεων και υπερβολών είναι εκ των ων ουκ άνευ για μια οικονομία που συνεχίζει να βιώνει τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης.

του Γιώργου Θουκιδίδη
Προέδρος Επιτροπής Οικονομικών