Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης: «Μη εξυπηρετούμενα δάνεια, προκλήσεις και λύσεις για
τράπεζες, νοικοκυριά και επιχειρήσεις»

Η Επιτροπή Οικονομικών του Ινστιτούτου Νέων Επιστημόνων (ΙΝΕ) διοργάνωσε την
Παρασκευή 2 Νοεμβρίου 2018 στις 18:30 στην αίθουσα πολιτιστικών εκδηλώσεων της ΠΑΣΥΔΥ
συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα: «Μη εξυπηρετούμενα δάνεια, προκλήσεις και λύσεις
για τράπεζες, νοικοκυριά και επιχειρήσεις».

Στο πρώτο μέρος της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν οι πιο κάτω εισηγήσεις:

“Creating value through distressed real estate asset management”
Παύλος Λοΐζου (Partner, Resolute Asset Management)

“The evolution of NPEs in the Cypriot Banking Sector”
Δρ. Ανδρέας Ασσιώτης (Επικεφαλής Οικονομικών Ερευνών, Ελληνική Τράπεζα)

“NPLs: are we doing enough?”
Ρένος Ιωαννίδης (Director, KPMG)

“Διάταγμα απαλλαγής οφειλών και προσωπικά σχέδια αποπληρωμής”
Άντρη Κυπριδήμου (Λειτουργός – Υπηρεσία Αφερεγγυότητας)

“Η ορθολογιστική αντιμετώπιση των Μη-Εξυπηρετούμενων Δανείων που θα επιφέρει λύση του
προβλήματος”
Κώστας Μελάς (Πρόεδρος – Σύνδεσμος Προστασίας Δανειοληπτών Τραπεζών)

Στο δεύτερο μέρος ακολούθησε ανοικτή συζήτηση με όλους τους παρευρισκόμενους κατά την οποία έγινε ανταλλαγή απόψεων και εισηγήσεων σχετικές με το θέμα. Τα κυριότερα συμπεράσματα και επισημάνσεις που απορρέουν από την εκδήλωση έχουν ως εξής:

• Η Κύπρος έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα τον Ιούνιο του 2018 η Κύπρος είχε το δεύτερο πιο ψηλό δείκτη μετά την Ελλάδα με ποσοστό 40,3% του συνολικού δανεισμού.
• Τα ΜΕΔ αποτελούν πρόβλημα για την οικονομία, καθώς (1) περιορίζουν την ανάπτυξη των τραπεζών και τη δυνατότητά τους να συμβάλουν στην ανάκαμψη της οικονομίας μέσω της χορήγησης νέου δανεισμού, (2) απασχολούν πόρους, δηλαδή προσωπικό και συστήματα, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν πιο παραγωγικά αλλού, και (3) αποδυναμώνουν την εμπιστοσύνη στις τράπεζες, μια εμπιστοσύνη που είναι εκ των ων ουκ άνευ για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
• Η βελτίωση που παρατηρείται στο ύψος των ΜΕΔ προέρχεται κυρίως από μεγάλες επιχειρήσεις, ενώ για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (που είναι και η ραχοκοκαλιά της οικονομίας) και τα νοικοκυριά δεν έχει καταγραφεί ουσιαστική πρόοδος.
• ΜΕΔ τα οποία πωλούνται σε επενδυτές μπορεί μεν να μειώνουν το ύψος του προβλήματος για τις τράπεζες, όμως η πρακτική αυτή δεν επιλύει το πρόβλημα για τους δανειολήπτες, και άρα παραμένει ως πρόβλημα για την ευρύτερη οικονομία. Ο χρόνος πιέζει για επίλυση του προβλήματος των ΜΕΔ. Η οικονομική ανάπτυξη που απολαμβάνει η Κύπρος αυτή τη στιγμή (αλλά και γενικά η Ευρωζώνη) είναι ευνοϊκή προς το σκοπό αυτό, κανείς όμως δεν εγγυάται ότι η ανάπτυξη αυτή θα συνεχίσει για πάντα. “The time to fix the roof is when the sun is shining” (J.F. Kennedy). Επίσης, η επίλυση του προβλήματος των ΜΕΔ σε πανευρωπαϊκό επίπεδο αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Συστήματος Εγγύησης Καταθέσεων (EDIS), το οποίο αποτελεί τον τρίτο και τελευταίο πυλώνα για την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης. Μέσα από το σύστημα αυτό η ΕΚΤ θέλει να μειώσει τους κινδύνους στον τραπεζικό τομέα και όχι να κατανείμει τους αυξημένους κινδύνους των τραπεζικών συστημάτων κάποιων χωρών στις υπόλοιπες. Έτσι, αναπόφευκτα η αντιμετώπιση των ΜΕΔ (μακροχρόνια κάτω του 5%) κρίνεται ως απαραίτητη προϋπόθεση για να ολοκληρωθεί και ο τρίτος πυλώνας της ένωσης.
• Οι πραγματικά ευάλωτοι δανειολήπτες, αυτοί που πραγματικά επηρεάστηκαν από την κρίση, πρέπει να προστατευτούν. Η Ιρλανδία αυτό το πέτυχε με τη θέσπιση αποτελεσματικών νομικών διαδικασιών για το χειρισμό αφερέγγυων ατόμων. Στην Κύπρο, υπάρχει η Υπηρεσία Αφερεγγυότητας που έχει ήδη συσταθεί και σε στα σχέδιά της μπορούν να ενταχθούν άτομα και επιχειρήσεις βάση κριτηρίων, για χρέη οποιασδήποτε φύσης και όχι μόνο προς τράπεζες. Επίσης το πολυσυζητημένο σχέδιο Εστία μέσα από μια πρώτη ανάγνωση χρήζει τουλάχιστον μεγαλύτερης στόχευσης. Παράλληλα με το Εστία πρέπει να εισαχθεί μια επιμέρους κοινωνική στεγαστική πολιτική (Mortgage to Rent Scheme και social housing scheme). Έγινε επίσης εισήγηση για δημιουργία εθνικής στρατηγικής, με συμπόρευση όλων των αρμοδίων (θεσμών, τραπεζών, κράτους, κομμάτων, κτλ) για αντιμετώπιση του υψηλού ιδιωτικού χρέους στην Κύπρο.
• Είναι ξεκάθαρο από την ανάλυση καταθέσεων/δανείων/ΜΕΔ των νοικοκυριών ότι υπάρχουν στρατηγικοί κακοπληρωτές. Αυτοί πρέπει να εντοπιστούν και να «αναγκασθούν» να συνεργαστούν. Η συμπερίληψη των καταθέσεων στο σύστημα ανταλλαγής δεδομένων της «Άρτεμις» (credit bureau) θα βοηθούσε προς την κατεύθυνση αυτή.
• Εργαλεία που μπορούν να βοηθήσουν στην περαιτέρω μείωση των ΜΕΔ είναι οι αναδιαρθρώσεις, οι αποπληρωμές και διευθετήσεις χρέους μέσω ανταλλαγής με ακίνητη περιουσία ή με μετοχές σε εταιρεία με ακίνητη περιουσία, η πώληση ΜΕΔ, η αναταξινόμηση δανείων ως χρεωστικών τίτλων διαθέσιμων προς πώληση, οι εκποιήσεις (ως credible thread και όχι ως μέσο μαζικής αύξησης της προσφοράς ακινήτων), και αναπόφευκτα οι διαγραφές δανείων εκ μέρους των τραπεζών.
• Μέσω των διαδικασιών ανταλλαγής χρέους με ακίνητα έχει περιέλθει ένας σημαντικός αριθμός ακινήτων στις τράπεζες. Αρκετά όμως από αυτά είναι χαμηλής ποιότητας ή σε απομακρυσμένες τοποθεσίες για τα οποία είναι δύσκολο να εξευρεθούν αγοραστές.
• Η ανάπτυξη των κέντρων των πόλεων, η δημιουργία επενδυτικών προϊόντων τύπου REITS (Real Estate Investment Trusts) για προσέλκυση επενδυτών, και η σωστή  εκμετάλλευση των βιομηχανικών περιοχών, είναι μέτρα που θα βοηθήσουν να γίνει πιο ανταγωνιστική η αγορά ακινήτων.
• Οι θεσμοί πρέπει να διασφαλίσουν ότι δεν θα επαναληφθούν λάθη και παραλείψεις του παρελθόντος. Το τραπεζικό σύστημα πρέπει να εποπτεύεται συστηματικά και αμερόληπτα ώστε να αποφεύγονται υπερχρεώσεις δανείων και οποιεσδήποτε άλλες παραλείψεις σε βάρος του δανειολήπτη. Πρέπει επίσης να υπάρξει απονομή δικαιοσύνης και να λογοδοτήσουν όσοι δεν λειτούργησαν προς όφελος της κυπριακής οικονομίας.

Οι παρουσιάσεις των εισηγητών είναι διαθέσιμες σε ηλεκτρονική μορφή

Παρουσίαση ΔΑΟ-ΠΣΑ_Άντρη Κυπριδήμου

NPLs_2 Nov 2018_Ρένος Ιωαννίδης

INE – November 2018_Αντρέας Ασσιώτης