Αντιμέτωποι με μια πρωτόγνωρη για τους πλείστους κατάσταση, παρακολουθούμε καθημερινά τις σοβαρές επιπτώσεις που έχει επιφέρει η πανδημία του COVID-19 στην ανθρωπότητα τόσο με την απώλεια της ζωής πολλών συνανθρώπων μας όσο και με τις δυσοίωνες οικονομικές και ψυχολογικές συνέπειες που αρχίζουν σιγά σιγά να διαφαίνονται στον ορίζοντα.
Αφήνοντας κατά μέρος ωστόσο όλα αυτά τα αρνητικά, που δυστυχώς δείχνουν μέρα με τη μέρα να αυξάνουν το βαθμό της μονιμότητας που θα έχουν σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, o COVID-19 επιβάλλεται να χρησιμοποιηθεί ως ένα μάθημα. Ένα μάθημα για τον τρόπο που πρέπει να τυγχάνουν διαχείρισης παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον είτε αυτό μας αφορά ως άτομα είτε ως επιχειρήσεις είτε ως κυβερνήσεις.
Αν είναι ένα πράγμα που φανέρωσε η παγκόσμια αυτή επιδημία είναι η ανάγκη για εκσυγχρονισμό της λειτουργίας των επιχειρήσεων (μεγάλων και μικρομεσαίων) και των δημόσιων οργανισμών. Και αν ο ψηφιακός μετασχηματισμός (digital transformation) ή στην περίπτωση της κυβέρνησης η ηλεκτρονική διακυβέρνηση (e-Government) ακουγόταν κάποτε ως μια έξυπνη στρατηγική, σήμερα αποτελεί στοιχείο επιβίωσης.
Από την άμεση επαφή μου με επιχειρήσεις και κυβερνητικούς οργανισμούς τους τελευταίους δύο μήνες, λόγω της φύσης της εργασίας μου, έχω καταλήξει στα ακόλουθα συμπεράσματα:
- Με εξαίρεση τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους, τραπεζικούς οργανισμούς και κάποιες επιχειρήσεις, οι περισσότερες εκ των μικρομεσαίων επιχειρήσεων δε διέθεταν άμεσο πλάνο επιχειρησιακής συνέχειας (Business Continuity Plan) που περιελάμβανε την πληροφοριακή και τηλεπικοινωνιακή υποδομή. Αποτέλεσμα αυτού, η μείωση της παραγωγικότητάς τους λόγω αδυναμίας, μέχρι και σήμερα που μιλάμε, της εφαρμογής της αποτελεσματικής τηλεργασίας των υπαλλήλων μέσω απομακρυσμένης πρόσβασης (Work From Home/Remote Access) και του συντονισμού των εργασιών τους.
- Απουσία τεχνολογικών λύσεων όσο αφορά την ψηφιoποίηση/αυτοματοποίηση των διεργασιών (Digitalization of Processes). Από τις πρώτες μέρες της καραντίνας μέχρι και ένα μήνα μετά, επιβεβαιώνεται πως οι πλείστες επιχειρήσεις (κυρίως λιανικού εμπορίου) δεν είχαν επενδύσει στην υλοποίηση υποδομών ηλεκτρονικού καναλιού πωλήσεων (e-commerce) και συστημάτων διαχείρισης πόρων (ERP) με αποτέλεσμα την κατακόρυφη πτώση του τζίρου τους. Τρανό παράδειγμα, οι μειωμένες επιλογές online παραγγελιών και κατ’οίκον παράδοσης προϊόντων πρώτης ανάγκης από υπεραγορές, αρτοποιεία, φαρμακεία κλπ. Ακόμα και στις περιπτώσεις επιχειρήσεων που έχουν υλοποιήσει σε κάποιο βαθμό τέτοιες πρακτικές, έχει αποδειχθεί η αδυναμία της συνέχισης της λειτουργίας της εφοδιαστικής αλυσίδας (supply chain management) καθώς και της συνεχούς παροχής των υπηρεσιών τους λόγω αυξημένου φόρτου ζήτησης. Το θέμα γίνεται ακόμα πιο σοβαρό όταν κάνουμε λόγο για έλλειψη βασικού τεχνολογικού εξοπλισμού και πλάνου σε τομείς όπως η Παιδεία, η Υγεία, Κοινωνική Πρόνοια κ.ο.κ.
- Η βεβιασμένη υλοποίηση σχεδίων επιχειρησιακής συνέχειας και τεχνολογικών λύσεων σε συνδυασμό με την έλλειψη τεχνογνωσίας (ακόμα και των εταιρειών αυτών που παρέχουν υπηρεσίες IT) εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους τόσο στο κομμάτι της σωστής εφαρμογής τους όσο και της κυβερνοασφάλειας (cybersecurity). Παράδειγμα αποτελεί η κατάρρευση της πλατφόρμας του αριθμού αποστολής μηνύματος (8998) προτού καν προλάβει να μπει σε λειτουργία, πιθανότατα εξαιτίας της έλλειψης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress testing). Την ίδια ώρα, έχει καταγραφεί παγκόσμια μια αύξηση στις κυβερνοεπιθέσεις σχετικές με τον COVID-19 (phishing emails, ευπάθειες σε συστήματα που χρησιμοποιούνται κατά κόρον εν καιρώ κρίσης όπως στην πλατφόρμα video conferencing Ζοοm, κυβερνοεπιθέσεις σε εταιρείες κ.λ.π.), γεγονός που αποδεικνύει ότι η τεχνολογία είναι φίλη μας μόνο όταν υλοποιείται ορθά και ασφαλισμένα.
- Η αμάθεια είναι πιο επικίνδυνη από τη γνώση. Η έλλειψη τεχνολογικής παιδείας σε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, η απουσία σοβαρού πλάνου τεχνολογικής κατάρτισης και ενημέρωσης στο προσωπικό, τόσο από τις εταιρείες όσο και από την ίδια την κυβέρνηση, σε συνδυασμό με όλο αυτό τον πανικό που δημιουργείται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ΜΜΕ σχετικά με την πανδημία, έχουν οδηγήσει σε συνωμοσιολογικές εξάρξεις και φόβο σε οποιαδήποτε τεχνολογική αλλαγή. Ο πρόσφατος εμπρησμός σε κεραία τηλεπικοινωνιακού παρόχου στη Λεμεσό λόγω της ανυπόστατης φήμης ότι κεραίες 5G φυτρώνουν σε κτήρια και προκαλούν τον κορονωϊό, τεκμηριώνουν την άποψη ότι ο άνθρωπος πράττει κακό από άγνοια (Σωκράτης).
Η πανδημία του COVID-19 πρέπει και λογικά θα αποτελέσει το ξυπνητήρι για την ψηφιακή επανάσταση. Ήδη τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Κομισιόν τονίζουν ότι τομείς όπως το e-Health, η ψηφιακή εκπαίδευση, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση (e-Government), η ανταλλαγή δεδομένων (data sharing) και η ευρυζωνική συνδεσιμότητα (broadband connectivity) πρέπει να λάβουν ειδικής προσοχής μετά την αντιμετώπιση της κρίσης.
Ποιος είναι λοιπόν ο τρόπος που πρέπει να προχωρήσουμε;
- Κυβέρνηση και Δημόσιος Τομέας: Η επίτευξη του στόχου της ψηφιακής μεταρρύθμισης, ξεκινά από τον καθορισμό μιας ορθολογικής ψηφιακής πολιτικής από την κυβέρνηση. Η δημιουργία του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής αποτελεί μια καλή αρχή προς το στόχο αυτό, πρέπει όμως να στελεχωθεί από άτομα με όραμα, γνώσεις και διάθεση για πραγματική δουλειά. Η εκάστοτε κυβέρνηση επιβάλλεται να χρηματοδοτήσει μέσω κοινοτικών προγραμμάτων την ψηφιακή μεταμόρφωση των εταιρειών καθώς και να επιβραβεύσει τις ιδιωτικές πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση. Ταυτόχρονα, πρέπει να δημιουργηθούν οι υποδομές για ανάπτυξη των δεξιότητων ψηφιακής τεχνολογίας μέσω εξειδικευμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων τηλεκατάρτισης και της συνέχισης των αντίστοιχων προγραμμάτων από την ΑΝΑΔ. Το πιο σημαντικό ωστόσο καθήκον της κυβέρνησης είναι ο εκσυγχρονισμός των υπηρεσιών του δημόσιου τομέα ώστε αυτός να συμβαδίσει με το ρυθμό ανάπτυξης των επιχειρήσεων και να αποκτήσει τη δυνατότητα να εξυπηρετεί τις όποιες ανάγκες προκύπτουν σε εύλογο χρονικό διάστημα. To μότο “Digital by Default” θα πρέπει να αποτελέσει την κατευθυντήρια γραμμή για τις διαδικασίες σε Δήμους, δημόσιους οργανισμούς και υπηρεσίες στην μετά-κορονοϊό εποχή. Τέλος, να τονιστεί πως είναι αδήριτη ανάγκη για μια οικονομία σαν την κυπριακή, τη ραχοκοκκαλιά της οποίας αποτελούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, να ελαχιστοποιηθεί το ψηφιακό χάσμα που παρατηρείται σήμερα μεταξύ των επιχειρήσεων, μέσω κατάλληλων μέτρων και κινήτρων που στοχεύουν στη ψηφιακή ενίσχυσή τους.
- Ιδιωτικός τομέας: Οι ίδιες οι επιχειρήσεις πρέπει να αντιληφθούν ότι ήρθε ο καιρός να επενδύσουν στην τεχνολογική αναβάθμιση των υπηρεσιών τους. Για να γίνει κατορθωτό αυτό, πρέπει να υπάρξει συνεργασία με εξειδικευμένες εταιρείες, οι οποίες θα βοηθήσουν και θα καθοδηγήσουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους, την κατάρτιση πλάνου επιχειρησιακής συνέχειας και την υλοποίηση τεχνολογικών λύσεων που υποβοηθούν τα πιο πάνω όπως τεχνολογίες cloud, τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ), ρομποτική και αυτοματοποίηση, digital marketing μέσω μέσων κοινωνικής δικτύωσης, κυβερνοασφάλεια και καθολική πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Οι εταιρείες που αδυνατούν ή απροθυμούν να ακολουθήσουν το μοντέλο αυτό είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα αντιμετωπίσουν σοβαρές συνέπειες στο άμεσο μέλλον.
Φυσικά, ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η ενσωμάτωση της τεχνολογίας στην καθημερινότητα, θα πρέπει να εφαρμοστούν με κύριο γνώμονα το σεβασμό των δικαιωμάτων των πολιτών, την υγεία και ασφάλειά τους, την ασφαλή και ποιοτική λειτουργία των παρεχόμενων υπηρεσίων και τη διαφάνεια όσο αφορά τις κυβερνητικές διαδικασίες.
Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω πως αυτό που προέχει βέβαια αυτή τη στιγμή είναι η υγεία των συνανθρώπων μας, κυρίως των ευπαθών ομάδων και η άμεση αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας. Παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε σε καλό δρόμο, πρέπει με σοβαρότητα, πειθαρχία και σταθερά βήματα να καταφέρουμε να σώσουμε το σπίτι μας, προτού έχουμε την ευκαιρία να το διακοσμήσουμε.
Πηγή
του Κυριάκου Παλαίχωρου
MSc, BEng Μηχανικός Δικτύων και Τηλεπικοινωνιών
Οργανωτικός Γραμματέας Ινστιτούτου Νέων Επιστημόνων
